Islam, druga co do wielkości religia świata, od wieków dzieli się na dwa główne nurty: sunnitów i szyitów. Te odłamy, choć wyznają tę samą wiarę w Allaha i proroka Mahometa, różnią się w kluczowych aspektach doktryny, praktyki i interpretacji religijnej. Rozłam, sięgający korzeniami VII wieku, wpływa nie tylko na sferę duchową, ale także na geopolitykę współczesnego świata muzułmańskiego. W tym artykule przyjrzymy się pięciu najważniejszym różnicom między sunnitami a szyitami, które kształtują ich tożsamość religijną i kulturową.
1. Różnice w sukcesji po Mahomecie
Jedną z kluczowych różnic między sunnitami a szyitami jest kwestia sukcesji po proroku Mahomecie. To właśnie ten spór stał się zarzewiem podziału w społeczności muzułmańskiej, który trwa do dziś. Sunnici i szyici różnice w tej kwestii są fundamentalne i wpływają na całą strukturę ich wierzeń.
Sunnici, stanowiący większość muzułmanów na świecie (około 85-90%), wierzą, że następcą Mahometa powinien być najlepszy i najbardziej wykwalifikowany członek społeczności muzułmańskiej. Według ich przekonań, prorok nie wskazał konkretnego następcy, a pierwszym kalifem został Abu Bakr, bliski przyjaciel i teść Mahometa, wybrany przez społeczność.
Z kolei szyici uważają, że Mahomet wyznaczył swojego zięcia i kuzyna, Alego ibn Abi Taliba, jako swojego następcę. Dla szyitów, Ali i jego potomkowie są jedynymi prawowitymi przywódcami muzułmanów, zwanymi imamami. Ta różnica w postrzeganiu sukcesji ma głębokie implikacje dla struktur przywództwa w obu odłamach islamu.
2. Odmienne podejście do autorytetu religijnego
Szyici a sunnici różnice w podejściu do autorytetu religijnego są kolejnym istotnym punktem rozłamu. Oba odłamy mają odmienne struktury przywództwa duchowego, co wpływa na interpretację nauk islamskich i codzienne praktyki wiernych.
Sunnici uznają czterech pierwszych kalifów (Abu Bakra, Umara, Uthmana i Alego) za "Sprawiedliwych Kalifów". Po nich, autorytet religijny przeszedł na uczonych islamskich, zwanych ulemami. Sunnici nie wierzą w boskie namaszczenie przywódców religijnych, a raczej polegają na konsensusie społeczności i wiedzy uczonych.
- Sunnici: autorytet oparty na konsensusie uczonych i społeczności
- Szyici: wiara w bosko namaszczonych imamów z rodu Alego
- Wpływ na interpretację prawa islamskiego i praktyki religijne
Szyici natomiast wierzą w koncepcję imamatu. Według nich, imamowie są bezpośrednimi następcami Mahometa, posiadającymi boskie oświecenie i nieomylność w sprawach wiary. Większość szyitów uznaje dwunastu imamów, z których ostatni, Mahdi, miał zniknąć w IX wieku i ma powrócić przed końcem świata. W okresie nieobecności Mahdiego, najwyżsi rangą duchowni szyiccy, ajatollahowie, pełnią rolę jego przedstawicieli.
Czytaj więcej: Krzyżówka: góry w Peru i Afryce, wyzwanie dla miłośników geografii
3. Rozbieżności w interpretacji prawa islamskiego
Różnice między sunnitami a szyitami są wyraźnie widoczne w podejściu do interpretacji prawa islamskiego, zwanego szariatem. Oba odłamy opierają się na Koranie i hadisach (przekazach o życiu i naukach Mahometa), ale różnią się w metodologii ich interpretacji i stosowania.
Sunnici rozwinęli cztery główne szkoły prawa (madhaby): hanaficką, malikicką, szafiicką i hanbalicką. Każda z tych szkół ma nieco odmienne podejście do interpretacji prawa, ale wszystkie są uznawane za prawowierne w sunnizmie. Sunnici kładą nacisk na ijmę (konsensus uczonych) i qiyas (analogię) jako źródła prawa obok Koranu i sunny.
Szyici natomiast opierają się głównie na jednej szkole prawa, zwanej dżafarycką (od imienia szóstego imama, Dżafara as-Sadika). W interpretacji prawa szyici przywiązują większą wagę do roli imamów i ich nauk. Wierzą również w koncepcję idżtihadu, czyli niezależnego rozumowania prawnego, które może być stosowane przez wykwalifikowanych uczonych w celu dostosowania prawa do zmieniających się okoliczności.
4. Różnice w praktykach religijnych i obrzędach
Choć sunnici i szyici dzielą wiele wspólnych praktyk religijnych, istnieją między nimi pewne różnice w rytuałach i obrzędach. Te odmienności, choć mogą wydawać się subtelne dla osób spoza islamu, są ważnymi markerami tożsamości dla obu grup.
Jedną z najbardziej widocznych różnic jest sposób wykonywania modlitwy. Sunnici podczas modlitwy trzymają ręce złożone na piersi, podczas gdy szyici opuszczają je wzdłuż ciała. Szyici również często używają podczas modlitwy małej glinianej tabliczki (turbah), na której kładą czoło podczas pokłonów.
| Praktyka | Sunnici | Szyici |
| Pozycja rąk podczas modlitwy | Złożone na piersi | Opuszczone wzdłuż ciała |
| Używanie turbahy | Nie | Tak |
| Liczba codziennych modlitw | 5 | 3 (łącząc niektóre modlitwy) |
Szyici mają również tendencję do łączenia niektórych z pięciu codziennych modlitw, często wykonując je trzy razy dziennie zamiast pięciu. Ponadto, szyici przywiązują większą wagę do pielgrzymek do grobów imamów i ich potomków, szczególnie do Karbali w Iraku, gdzie zginął męczeńską śmiercią imam Husajn.
5. Odmienne święta i miejsca pielgrzymek
Choć zarówno sunnici, jak i szyici obchodzą główne święta muzułmańskie, takie jak Ramadan czy Id al-Fitr, istnieją znaczące różnice w innych ważnych dla nich datach i miejscach kultu. Te odmienności odzwierciedlają różne interpretacje historii islamu i podkreślają unikalną tożsamość każdego odłamu.
Dla szyitów jednym z najważniejszych świąt jest Aszura, przypadająca 10 dnia miesiąca Muharram. Upamiętnia ona męczeńską śmierć imama Husajna, wnuka Mahometa, w bitwie pod Karbalą w 680 roku. Szyici obchodzą to święto z wielką żałobą, często uczestnicząc w procesjach samobiczowania lub symbolicznych aktach żalu.
- Aszura: kluczowe święto szyickie, nieobchodzone przez sunnitów
- Maulid an-Nabi: urodziny Mahometa, różnie celebrowane przez oba odłamy
- Pielgrzymki do grobów imamów: ważne dla szyitów, mniej istotne dla sunnitów
Z kolei sunnici, choć uznają znaczenie bitwy pod Karbalą, nie obchodzą Aszury w tak emocjonalny sposób. Zamiast tego, mogą pościć w tym dniu, nawiązując do tradycji Proroka. Różnice między sunnitami a szyitami widoczne są również w stosunku do celebracji urodzin Mahometa (Maulid an-Nabi) - podczas gdy wielu sunnitów uważa to za niedozwoloną innowację, szyici często obchodzą to święto z wielką radością.
6. Współczesne konflikty między sunnitami a szyitami
Historyczne różnice między sunnitami a szyitami nadal mają znaczący wpływ na współczesny świat muzułmański, często prowadząc do napięć i konfliktów. Choć większość muzułmanów żyje w pokoju, w niektórych regionach podziały religijne nakładają się na konflikty polityczne i ekonomiczne, tworząc złożone sytuacje geopolityczne.
Jednym z najbardziej widocznych przykładów współczesnego konfliktu sunnicko-szyickiego jest rywalizacja między Arabią Saudyjską (gdzie dominuje sunnizm) a Iranem (głównie szyickim). Te dwa państwa konkurują o wpływy w regionie Bliskiego Wschodu, co często prowadzi do konfliktów zastępczych w krajach takich jak Jemen, Irak czy Syria.
W Iraku, po upadku reżimu Saddama Husseina w 2003 roku, napięcia między sunnitami a szyitami doprowadziły do krwawych konfliktów. W Bahrajnie, gdzie szyicka większość jest rządzona przez sunnicką mniejszość, doszło do protestów i niepokojów społecznych. Te przykłady pokazują, jak historyczne podziały religijne mogą być wykorzystywane i zaostrzane przez współczesne czynniki polityczne i ekonomiczne.
Warto jednak pamiętać, że w wielu krajach i społecznościach sunnici i szyici żyją obok siebie w pokoju i harmonii. Mimo różnic między sunnitami a szyitami, obie grupy dzielą fundamentalne wierzenia islamskie i często znajdują wspólną płaszczyznę w codziennym życiu i praktykach religijnych. Przezwyciężenie historycznych podziałów i promowanie wzajemnego zrozumienia pozostaje jednym z głównych wyzwań dla współczesnego świata muzułmańskiego.
Podsumowanie
Różnice między sunnitami a szyitami sięgają korzeniami sporu o sukcesję po Mahomecie. Odmienne podejście do autorytetu religijnego, interpretacji prawa islamskiego oraz praktyk i obrzędów kształtuje tożsamość obu odłamów. Te rozbieżności wpływają na strukturę przywództwa, celebrację świąt i miejsca pielgrzymek.
Współczesne konflikty między sunnitami a szyitami często nakładają się na polityczne i ekonomiczne napięcia w regionie. Mimo to, obie grupy dzielą fundamentalne wierzenia islamskie. Kluczowe jest zrozumienie tych różnic i podobieństw, aby promować dialog i pokojowe współistnienie w świecie muzułmańskim.
Tagi
Udostępnij artykuł
